تحلیل ژئوپلیتیکی روابط ایران و تونس بعد از وقایع بهار عربی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسنده
پژوهشگر پسادکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
منطقه شمال آفریقا و خاورمیانه یکی از مناطق مهم ژئوپلیتیکی محسوب می­گردد که از دیرباز تاکنون مورد توجه قدرت­های منطقه­ای و فرامنطقه­ای قرار داشته است. در این منطقه تونس یکی از کشورهای مهم از منظر ژئوپلیتیکی محسوب می­گردد. زیرا تونس در روزهای پایانی سال 2010 به علت خودسوزی جوانی به نام محمد بوعزیزی شاهد اعتراضات گسترده­ای بود که در 14 ژانویه 2011 میلادی با فرار بن علی وارد فاز جدیدی شد. تونس در زمان بن علی روابط بسیار نزدیکی با کشورهای ایالات متحده آمریکا و فرانسه داشت؛ اما بعد از اعتراضات مردمی، این کشورها خواستار قبول تحولات ساختاری در این کشور شدند. در این بین جمهوری اسلامی ایران نیز به دلیل قرابت­ تاریخی، مذهبی، فرهنگی بعد از وقوع انقلاب در این کشور باب مناسبات را با تونس باز نمود. از این رو می­توان شاهد گسترش روابط بین دو کشور در عرصه منطقه­ای و بین المللی بود. از این رو این نوشتار درصدد پاسخگویی به این پرسش است، که چه عواملی در روابط ژئوپلیتیکی ایران و تونس در دوران بعد از بهار عربی موثرند؟ در راستای پاسخگویی به سوال تحقیق در پژوهش حاضر، از روش توصیفی-تحلیلی و از تکنیک دیمتل بهره گرفته شد. یافته­های تحقیق نشان داد که متغیرهایی مانند توسعه تجارت، روابط دیپلماتیک، برگزاری رویدادهای فرهنگی، افزایش حساسیت­های کشورهای عربی نسبت به ایران، گفتگوها و قراردادهای اقتصادی استراتژیک، انجمن­ها و اتحادهای شیعیان در تونس، تشیع در تونس، دیپلماسی فرهنگی و ... در منطقه نشان دهنده اهمیت بالایی در روابط بین دو کشور بعد از بهار عربی بوده است. بنابر این جمهوری اسلامی ایران برای موفقیت در روابط خود با تونس باید از عوامل اقتصادی و تشیع خود بیشترین بهره برداری را می­نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1. حافظ‌نیا، محمدرضا (1390)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، تهران: انتشارات پاپلی، چاپ سوم.
2. حافظ‌نیا، محمدرضا و دیگران (1385). طراحی مدل سنجش قدرت ملی کشورها، فصلنامه زئوپلیتیک، تهران، شماره دوم، تابستان 1385
1. Abusharif, I. N. (2014). Parsin "Arab Spring". Qatar: Northwestern University .
2. Aissa, L. C. (2012). The Arab Spring: Causes, Consequences, and Implications. PENNSYLVANIA: U.S. Army War College
3. Abouzeid. R (2011). Bouazizi: The Man Who Set Himself and Tunisia immolated. Times. Retrieved from http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,2044723,00.html
4. Barakat, Zahraa, and Ali Fakih. (2021). "Determinants of the Arab Spring Protests in Tunisia, Egypt, and Libya: What Have We Learned?" Social Sciences 10, no. 8: 282. https://doi.org/10.3390/socsci10080282
5. Collier, Paul, and Anke Hoeffler. (2004). Greed and Grievance in Civil War. Oxford Economic Papers 56: 565–95.
6. Fisher, Ronald J. (1990). Needs Theory, Social Identity and an Eclectic Model of Conflict. In Conflict: Human Needs Theory. Edited by Burton John. London: Palgrave Macmillan UK, pp. 89–112
7. Fakher, Hafssa El Abiar (2019). INSIDE THE COMPLEXITY OF IRAN-TUNISIA RELATIONS: KHOMEINISM, BOURGUIBISM, REALPOLITIK, 2019 Center for Iranian Studies in Ankara (İRAM).
8. McKay, Alistair. (2011). The Arab Spring of Discontent. E-International Relations. pp. 4–51. Available online: http://www.e-ir.info/wp-content/uploads/arab-spring-collection-e-IR.pdf
9. Mello, Patrick A. (2010). Review article: In Search of New Wars: The Debate about a Transformation of War. European Journal of International Relations 16: 297–309
10. Pollack, Kenneth M., and Project Muse. (2011). The Arab Awakening: America and the Transformation of the Middle East, Brookings Institution, Washington, DC, 2011.doi:10.7864/j.ctt1280ww. Chapter 3
11. Sabry, B. (2012). The Origin of the Term Arab Spring. "An Arab Citizen". Retrieved from: http://anarabcitizen.blogspot.ca/2012/01/origin-of-term-arab-spring.html
12. Iran, Tunisia Hold Islamic Calligraphy Exhibition,” PressTV, December 20, 2009, http://www.presstv.com/detail.aspx?id=114227&sectionid=351020105 (February 7, 2010)
13. “Iran to Build Biggest Trade Center in Tunis,” Payvand, July 23, 2004, http://payvand.com/news/04/jul/1179.html (February 7, 2010)
14. “Iran, Tunisia Review Cooperation,” Fars News Agency, January 15, 2009
15. Tunisia, Iran Sign Cultural Exchange Agreement,” Arabic News.Com, January 13, 2000, http://www.arabicnews.com/ansub/Daily/Day/000113/2000011349.html (January 17, 2010)
16. Iran, Tunisia Call For Broadening of Mutual Relations,” IRNA, February 25, 2008, http://www2.irna.com/ar/news/view/line-17/0802257935182846.htm (February 7, 2010)